Evangelie van de avant-garde
(idee, samenstelling en vertaling: Kees Mercks)
een collage van teksten, beelden en bewegingen
gebaseerd op het alfabet
met citaten van:
Vítězslav Nezval
Toon Tellegen
Rie Cramer
Freek de Jonge
Gerrit Achterberg
Toneelbeeld
In het midden tegen de achterwand projecties van foto‘s van Paspa: achtereenvolgens:
A/V/A/N/T-G/A/R/D/E
Halverwege het toneel, ter hoogte van het geprojecteerde beeld, de komische uitbeelding van die letters door twee danseressen.
Gezien vanuit de zaal: links voor op het toneel: piano, waarop jazzmuziek gespeeld wordt (Jaroslav Ježek, Bugatti-step); pianist geeft tevens aan welke letter aan de beurt is; hij wordt geassisteerd door 2 spelers die de overige teksten doen (Cramer, Tellegen)
Rechts voor: 2 spelers die Nezval in het Tsjechisch en Nederlands voordragen.
Voordracht:
Rie Cramer: satirisch
Toon Tellegen: serieus-zangerig-poëtisch
Nezval: overdreven retorisch
Kleding:
Pianist (links) en Nezval (rechts) in smoking, Nederlandse Nezval met rare puntmuts en dito mouwen en pijpen à la Hugo Ball. Muts beplakt met letters.
Overigen voor op het toneel: Cramer: tuttig, Tellegen: neutraal. Via namen op de kleding wel herkenbaar wie ze voorstellen.
Danseressen: clownesk/commedia dell'arte-achtig (bijv. horizontale streepjes).
Requisieten:
Voor de danseressen: touw, buigzame plastic buis, lasso; voor allen: letters op kartonnen borden om na ‘avant’, ‘garde’ en ‘avant-garde’ te kunnen vormen; leesplankje voor Rie Cramer.
Belichting:
Projectiebeelden op achterdoek via beamer
Middentoneel (danseressen): neutraal, mag helderheid van projectie niet verstoren; spots op linkergroep en rechtergroep.
Teksten:
Vítězslav Nezval: Abeceda (1925)
Rie Cramer: A is een aapje (Ill. 1947; tekst al uit de 19e eeuw)
Toon Tellegen: …m n o p q…(2005)
Freek de Jonge: grap uit tv-show (de e van gelie)
Gerrit Achterberg: woordgrapje uit gedicht (g.o.d. maar niet persé)
Beelden:
K. Teige (typografie), M. Mayerová (choreografie), K. Paspa (fotografie): bij Nezval
Muziek:
J. Ježek: Bugattistep (1936)
Spel
Introductie:
Plaatje 1 (Titel); enkele maten Bugatti-step; muziek stopt, presentator komt op en stelt de spelers voor, die aan de zijkant staan opgesteld.
Ned. Nezval (roept enthousiast): EVANGELIE van de AVANT-GARDE!!!
Pianist (roept enthousiast): Dus de E …. van GELIE!!
Tellegen: (roept enthousiast): En de A… van GARDE!!
Pianist: enkele maten Bugatti-step; roept (nogmaals) enthousiast: De A!
Plaatje 2: de A
Pianist speelt door tot danseressen klaar zijn.
Danseressen: doen hun nabootsing.
Tsj. Nezval: A
Nazváno bud' prostou chatrčí
O palmy přeneste svůj rovník nad Vltavu!
Šnek má svůj prostý dům z nějž růžky vystrčí
a člověk neví kam by složil hlavu
Ned. Nezval: A
Wees als een schamel stulpje aangeduid
O palmen breng uw evenaar tot bij de Moldau!
Een slak met een huisje steekt zijn sprietjes uit
maar een mens vindt geen onderdak, zo gauw
Cramer (tuttig) A is een aapje dat eet uit zijn poot…
Tellegen (serieus): A
In een la vond ik een a
ik dacht:
wat moet ik met een A?
Ik bekeek hem van alle kanten
het was een kleine, kleurloze a
een a van alles en anders…
Pianist: speelt; roept enthousiast: De V!
Plaatje 3: de V
Danseressen nemen hun positie in
Pianist stopt
Tsj. Nezval: V
Odraz pyramidy v žhoucím písku
Konstruktivní báseň hodná Disku
Ned. Nezval: V
De schaduw van een piramide in smoorheet zand
een constructivistisch gedicht in het tijdschrift Disk beland…
Cramer: V is een visser, met vis in vijn schuit...
Tellegen: V
Ik zag een v.
Waar ben jij van? vroeg ik.
Van vrede, zei hij. En jij?
Van niets, zei ik. Ik ben van niets...
Het was november
en hoog in de lucht zag ik de v van vergeefs
en hoe nu verder,
in de idiote zonneschijn...
Pianist: speelt, stopt, roept: De A
Plaatje 4: de A
Uit de zaal: Hebben we al gehad!
Pianist: speelt; roept: De N!
Plaatje 5: de N
Danseressen nemen hun positie in
Pianist stopt
Tsj. Nezval: N
Od hlavy až k patě
milenec k milé je láskou přitažen
Láska je vratká však
jak spojovací linka hlásky N
Ned. Nezval: N
Van top tot teen merk ik vaak
hoe ik tot mijn liefje aangetrokken ben
Maar liefde is zo'n tere zaak
als het verbindingsstreepje van de N
Cramer (overdreven tuttig): N is een nestje, dat Nicolaas vindt…
Tellegen: N
Oh n, mijn n, mijn ongehoorde ongekende,
Ga niet voorbij….
Je bent de tijd niet!
Of ben je toch de tijd,
die van de lange jaren en de weinige dagen
en de grote vergetelheid?
Pianist: speelt; roept enthousiast: De T!
Plaatje 6: T
Danseressen nemen positie in (Madonna-act)
Pianist: stopt
Tsj. Nezval: T
dvojnásobná šibenice
popěvek smutný popěvek o smrti
Zahynulo jich pod ní na tisíce
zahynula Madona pod ní
Ned. Nezval: T
een galg met armen aan beide zijden
een droevig lied, een lied over doodgaan
duizenden mensen moesten er lijden
zo hing daar ook Madonna aan
Cramer (tuttig): T is een trommel, die Tante mij schonk...
Tellegen: T
En daar, kijk, twee T's,
de T’s van twee tieten?
Of twee T’s die niets
maar dan ook niets betekenen?
En toch - en toen – en toen en toch…
wat een onzin toch -
Allen (roepen en houden borden op): AVANT-AVANT-AVANT!!
Pianist: speelt enkele maten, iets langer
Pianist stopt; roept dan enthousiast: De G!
Plaatje 7: de G
Danseressen nemen hun positie in
Pianist stopt
Tsj. Nezval: G
Teď vzpomínat mi každý dovolí
při g na pohotovost Fairbanksova lasa
Na zemi říje stádo buvolí
a já jím argentinský řízek z jejich masa
Ned. Nezval: G
De G lijkt wel een lasso
uit een verre prairiestreek,
geworpen door zo’n cowboymacho
voor een Argentijnse steak.
Cramer (tuttig): De G is een geitje, en Gijs staat erbij...
Tellegen: G
Tranen wellen op
in de ogen van de g die aan mijn zij verschijnt
ik ben jouw g, zij zucht en glimlacht tegen mij
maar ik vertrouw haar niet,
ze klinkt me te grof, ik weet het niet,
ze is vast de g van God
Allen:: G.-O-.D, maar niet persé] –
Tellegen: of van iets gewoons misschien
Pianist: speelt, roept enthousiast: De A
Plaatje 8: de A
Pianist stopt
Uit de zaal: Hebben we al gehad!!!
Pianist speelt; roept enthousiast: De R!
Plaatje 9: de R
Danseressen nemen positie in
Pianist stopt
Tsj. Nezval: Rrr
bubinky daly se na pochod
přes devět mostů přes sedm vod
Rrr
komedianti z Devětsilu
rozbili stánek na březích Nilu
Ned. Nezval: Rrr
trrrommels beginnen te marrrcheren
over negen brrruggen zeven meerrren
de komedianten van Devětsil sloegen in aller ijl
hun kampement op aan de oever van de Nijl
Cramer (tuttig): R is een rover, die appelen steelt…
Tellegen: R
Ik herken de r's van rommelig en regen
en die van ruzie – rechtsomkeert –
en daar is de r van redeloos – van ronduit en rigide….
Pianist: speelt, roept enthousiast: De D!
Plaatje 10: de D
Danseressen nemen hun positie in
Pianist stopt
Tsj. Nezval: D
luk jenž od západu napíná se
Indián zhlédl stopu na zemi
Poslední druhové zhynuli v dávném čase
a měsíc dorůstá prérie kamení
Ned. Nezval: D
een boog die zich vanuit het westen spant
Indiaan ontdekt spoor op grond
jaren her beten z'n laatste broeders in 't zand
onder 'n halvemaan die boven de prairie stond
Cramer (tuttig): De D is van die dame die drentelt op straat.
Tellegen: D
Iemand duwde een d in mijn handen
en was verdwenen
Ik was jong
en bestudeerde mijn d in eenzaamheid
mijn kleine doerak, mijn derwisj, mijn dolle duivel
en liet haar toen weer gaan...
Pianist: speelt, roept enthousiast: De Eee!
Plaatje 11: de E
Danseressen nemen positie in
Pianiste stopt
Tsj. Nezval: E
Nevím k čemu bych Tě přirovnal
Tři linky táhlý tón tvůj zaznívá
Telegrafistce někdo lásku lhal?
Tři linky každá stejně pravdivá
Ned. Nezval: E
Voor jou weet ik echt geen goeie metafoor
Drie streepjes en een gerekte toon weerklinkt
Liegt er ooit iemand een telegrafiste voor?
Drie streepjes en niet een ervan verminkt
Cramer (tuttig): Een e is een ezel, een ezel, een ezel... die gaat naar het land...
Tellegen: E
Ik had een e vergeten
ze kwamen me achterna
ze waarschuwden me
wie een e vergeet vergeet zijn leven
de e van eventjes en eeuwig
die dag
vergat ik dus mijn leven
Allen (roepen en houden letters omhoog): GARDE-GARDE-GARDE!!!
Allen (roepen):
AVANT-GARDE-AVANT-GARDE-AVANT-GARDE!!!
E-VAN-GELIE A-VAN(T)-GARDE!!!
Pianist: speelt enkele maten tot slot, terwijl:
Allen: buigen, zwaaien naar het publiek
EINDE
